(This post is for prospective Dutch clients. It’s an explanation of what and index is, it’s added value and how an indexer goes about compiling an index)

‘Niets onder B voor band, niets onder L voor lek, niets onder W voor wiel. Na veel zoekwerk kwam ik de volgende ingang tegen: “Als je een lekke band hebt”.’ Kritiek van een autobezitter op een handleiding met een onbruikbare index.

 

Wat is een register eigenlijk?

Een register is een lijst met trefwoorden, meestal geordend op alfabetische volgorde, welke er voor moet zorgen dat gebruikers informatie in een document kunnen (terug)vinden. Er bestaan meerdere soorten registers. In Nederland vind je jammer genoeg meestal alleen persoonsnamenregisters in non-fictie boeken. Zakenregisters kom je zeer zelden tegen en dan zijn het vaak heel summiere. Niet te vergelijken met de algemene registers die in de Angelsaksische landen gebruikelijk zijn. Een algemeen register is een combinatie van een persoonsnamenregister met een zakenregister. Dergelijke registers ontsluiten het complete document en verwijzen de gebruiker niet alleen naar de personen maar ook naar de behandelde concepten (zie voorbeeld). Daarnaast zijn er nog gespecialiseerde registers, zoals registers van Latijnse namen, Bijbel citaten e.d..

 

Wat is de meerwaarde van een algemeen register?

Ieder willekeurig non-fiction boek gaat nu eenmaal niet alleen over mensen. Wat te denken van geografische namen, namen van instellingen, bedrijven, kranten, regelingen en wetten. Naast titels van boeken, schilderijen en films hebben deze trefwoorden allemaal een plek in het algemeen register. En dan natuurlijk de onderwerpen. Het zijn de onderwerpen die een algemeen register volledig maken.

Een algemeen register kan de doorslag geven bij lezers, bibliothecarissen en onderwijzend personeel, om een bepaald boek aan te schaffen. Ze kunnen er uitstekend in opzoeken wat er precies in het boek behandeld wordt, voor ze tot de koop over gaan. Hoe vaak hoor ik niet de uitspraak: “Als er geen goed register in het boek zit, koop ik het niet.” In academische boeken wordt het gemis van een professioneel register extra nijpend. Hoe kan iemand zijn research doen, zonder algemene registers? Als schrijver ben je jaren bezig met het schrijven van je boek, waarom zou je het de lezer onmogelijk maken bepaalde informatie te vinden of terug te vinden in je tekst?

 

Wat doet een registermaker?

Een registermaker maakt een analytische index, dus niet alleen een lijst met losse trefwoorden, welke kan dienen als zoek- en navigatie tool. Er zijn geen snelle oplossingen voor het samenstellen van een dergelijke register. De registermaker leest en analyseert de complete tekst, houdt rekening met de termen waarop gebruikers zouden kunnen zoeken en herkent tastbare begrippen in soms warrige beschrijvingen. Een registermaker weet bijvoorbeeld dat een tijger niet altijd een tijger is. Er kan in een tekst bijvoorbeeld ook naar tijgers verwezen worden doormiddel van ‘grote katachtige’, ‘grote roofdieren’, ‘menseneters’, ‘Panthera tigris’ of ‘doelwit voor stropers’. Tevens weet de registermaker onderscheid te maken tussen belangrijke en oppervlakkige informatie. Deze laatste categorie wordt normaliter niet opgenomen in het register, om de gebruiker niet onnodig teleur te stellen in zijn zoektocht.

Een professionele registermaker maakt daarnaast door middel van synoniemen en zie en zie ook verwijzingen de verbanden duidelijk tussen de termen die de auteur gebruikt en de termen waarop een gebruiker zou kunnen zoeken. Op die manier vindt een gebruiker, om het even waar hij begint met zijn zoektocht, altijd de door hem gewenste informatie. Het gebruik van sub-trefwoorden voegt extra detail toe en voorkomt tevens dat een gebruiker lange rijen met paginanummers moet doorworstelen om te vinden wat hij zoekt. Ook maakt de registerauteur gebruik van de richtlijnen en conventies, zoals vastgelegd in de ISO 999:1996 standaard en in de Chicago Manual of Style, zodat het register aan alle internationale vereisten voldoet.